ریتم‌ نوازی با گیتار از محبوب‌ترین مباحث موسیقی در جهان به شمار می‌رود. برای مهارت پیدا کردن در این حوزه، باید زمان مناسب و کافی برای یادگیری ریتم‌های گیتار اختصاص دهید. گیتار به عنوان سازی که قادر به نواختن همزمان ملودی و ریتم است، بسیار منحصر به فرد است. بنابراین، نوازندگی ریتم با گیتار با دیگر سازها متفاوت است. آموزش ریتم‌ گیتار و تمام ریتم‌های موسیقی، به اصول و مبانی ریتم که در تئوری موسیقی به آن‌ها پرداخته‌ایم، بستگی دارد. برای شناخت و فهم عمیق‌تر دنیای ریتم‌ نوازی گیتار، در این مقاله با موضوع آموزش ریتم گیتار با نوین گیتار همراه شوید.

آموزش ریتم گیتار

ریتم‌نوازی با گیتار شامل استفاده از ریتم‌های متنوعی است که بسته به فضای هر قطعه انتخاب می‌شوند. در اینجا به بررسی و آموزش چند ریتم معروف و پرکاربرد می‌پردازیم.

آموزش ریتم 2/4

این ریتم یکی از ساده‌ترین ریتم‌ها است و به نام “دو-چهار” شناخته می‌شود. این ریتم شامل 4 چنگ و 2 ضرب است. نحوه شمارش در این ریتم به صورت “1 و 2 و” یا “1، 2، 3، 4” است.

1. ابتدا با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های باس (6، 5 و 4) ضربه می‌زنیم.
2. سپس با انگشت i یا p از پایین به بالا به سیم‌های تریبل (1، 2 و 3) ضربه می‌زنیم.
3. در مرحله سوم، از تکنیک آپاگادو استفاده می‌کنیم تا صدای سیم‌ها خفه شود.
4. در نهایت، مانند مرحله دوم، از پایین به بالا به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم.

در این ریتم، ضرب اول باید قوی‌تر اجرا شود. انتخاب انگشت برای ضربه زدن به سیم‌ها به سلیقه و راحتی نوازنده بستگی دارد. مهم‌ترین نکته، رعایت شدت و تعداد ضرب‌ها و داشتن صدایی واضح و بدون نویز است.

آموزش ریتم 4/4

ریتم 4/4 یکی از محبوب‌ترین ریتم‌های گیتار است و به نام “چهار-چهار” شناخته می‌شود. این ریتم شامل 8 ضرب به صورت چنگ است.

1. ابتدا با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌ها (ترجیحاً سیم‌های باس) ضربه می‌زنیم. این ضربه باید از سایر ضربات قوی‌تر باشد.
2. سپس با انگشت p یا i از پایین به بالا ضربه می‌زنیم.
3. دوباره با انگشت i از بالا به پایین مانند مرحله اول به سیم‌ها ضربه می‌زنیم.
4. سپس مانند مرحله دوم، با انگشت p از پایین به بالا به سیم‌ها ضربه می‌زنیم.
5. ضربه پنجم آپاگادو است، یعنی سیم‌ها را خفه می‌کنیم. این ضربه با حرکت انگشت i از بالا به پایین انجام می‌شود اما نباید صدایی ایجاد شود. این ضربه باید نیمه قوی اجرا شود.
6. ضربه ششم با انگشت p از پایین به بالا زده می‌شود.
7. ضربه هفتم با انگشت i از بالا به پایین زده می‌شود.
8. و در نهایت، ضربه هشتم با انگشت p از پایین به بالا اجرا می‌شود.

این ریتم از 3 حرکت تشکیل شده که به صورت مداوم تکرار می‌شوند. با اجرای این 8 ضرب، یک میزان ریتم‌نوازی کامل می‌شود. حالا باید همین الگو را تا انتهای قطعه حفظ کرده و سرعت خود را با آهنگ هماهنگ کنید.

آموزش ریتم‌های 3/4، 6/8 سنگین و 6/8 شاد

آموزش ریتم گیتار 3/4

ریتم 3/4 شامل سه ضرب سیاه است و به ریتم والس نیز معروف است. برای نواختن این ریتم به صورت زیر عمل می‌کنیم:

1. ابتدا با انگشت i یا p از بالا به پایین روی سیم‌های باس ضربه می‌زنیم.
2. سپس با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم.
3. مرحله دوم را تکرار می‌کنیم.

در این ریتم، ضرب اول باید قوی‌تر اجرا شود.

آموزش ریتم 6/8 سنگین (Slow Rock)

ریتم 6/8 سنگین شامل 6 ضرب است که ضربات اول، چهارم، پنجم و ششم به صورت چنگ و بقیه ضربات به صورت دولاچنگ اجرا می‌شوند. گاهی اوقات، ضرب ششم نواخته نمی‌شود و به جای آن یک نت چنگ سکوت قرار می‌گیرد.

1. ابتدا با انگشت i از بالا به پایین روی سیم‌های باس ضربه می‌زنیم. (ضرب اول، چنگ)
2. سپس با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم. (ضرب دوم، دولاچنگ)
3. با انگشت p از پایین به بالا به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم. (ضرب دوم برگشتی، دولاچنگ)
4. مرحله دوم را تکرار می‌کنیم. (ضرب سوم، دولاچنگ)
5. مرحله سوم را تکرار می‌کنیم. (ضرب سوم برگشتی، دولاچنگ)
6. مانند ضرب اول، با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های باس ضربه می‌زنیم. (ضرب چهارم، چنگ)
7. با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم. (ضرب پنجم، چنگ)
8. در ضرب ششم، نوازنده می‌تواند ضربه بزند یا یک نت چنگ سکوت کند. (ضرب ششم، چنگ)

آموزش ریتم گیتار 6/8 شاد

این ریتم که به ریتم 6/8 ایرانی نیز معروف است، شامل 6 ضرب است. در اینجا، واحد ضرب سیاه نقطه‌دار است، بنابراین هر ضرب شامل 3 نت چنگ است و در کل 6 نت چنگ در دو ضرب اجرا می‌شود. دو الگوی پرکاربرد از این ریتم وجود دارد.

الگوی اول

1. ضربه اول با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های باس.
2. با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های تریبل.
3. با انگشت p یا i از پایین به بالا به سیم‌ها ضربه می‌زنیم.
4. آپاگادو.
5. مرحله سوم را تکرار می‌کنیم.
6. مرحله دوم را تکرار می‌کنیم.

هر ضرب به اندازه یک چنگ است.

الگوی دوم

در این الگو، ضرب دوم یک سکوت چنگ است.

1. ابتدا با انگشت i یا p از بالا به پایین به سیم‌های باس ضربه می‌زنیم.
2. سپس به اندازه یک نت چنگ سکوت می‌کنیم.
3. از تکنیک راسگوادو استفاده می‌کنیم.
4. با انگشت i یا p از پایین به بالا به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم.
5. با انگشت i از بالا به پایین به سیم‌های تریبل ضربه می‌زنیم.
6. مرحله چهارم را تکرار می‌کنیم.

این الگوها به شما کمک می‌کنند تا ریتم‌های مختلف را به راحتی یاد بگیرید و اجرا کنید.

چرا ریتم‌نوازی یاد بگیریم؟

ریتم‌نوازی با گیتار به دلایل متعددی جذاب است. یکی از جذاب‌ترین جنبه‌های آن، امکان همزمان نواختن ریتم و خواندن ترانه است. داشتن تسلط بر دو عنصر کلیدی در اجرای موسیقی، یعنی نوازندگی و خوانندگی، یک امتیاز بزرگ است که بسیاری از نوازندگان سایر سازها از آن بهره‌مند نیستند.

از دیگر دلایل محبوبیت ریتم‌نوازی، امکان پر کردن فضای قطعه با آکوردهای دلخواه است. حتی اگر همراهی سازی دیگر برای نواختن ملودی داشته باشید، جذابیت کار دوچندان می‌شود. اگر قرار باشد یکی از دو گزینه ریتم‌نوازی (با کلام) و ملودی‌نوازی را به تنهایی اجرا کنیم و مخاطب را نیز سرگرم و جذب کنیم، ریتم‌نوازی (همراه با کلام) انتخاب بهتری است.

در حقیقت، به نظر می‌رسد همراهی کلام با ریتم‌نوازی بهتر از ملودی‌نوازی هماهنگ می‌شود. البته نباید فراموش کرد که برخی نوازندگان حرفه‌ای در اجراهای خود از ترکیب ریتم، ملودی و کلام استفاده می‌کنند که نیاز به تمرین و تمرکز بیشتری دارد. یکی دیگر از دلایل کاربرد بالای ریتم‌نوازی، امکان همراهی با سایر سازها در اجرای زنده یا قطعه ضبط شده است. همان‌طور که اشاره شد، همراهی ریتم و ملودی هر اثر را جذاب‌تر می‌کند. گیتار به عنوان یکی از بهترین ابزارهای همراهی کننده در هر اثر موسیقی، می‌تواند هارمونی‌های زیبا و طنین جذاب را به گوش مخاطب برساند.

دو تکنیک کلیدی در ریتم‌نوازی گیتار

آپاگادو

پیش از شروع یادگیری ریتم‌های گیتار، باید با یکی از تکنیک‌های مهم و چالش‌برانگیز به نام آپاگادو آشنا شوید. آپاگادو که به معنای “خاموش کردن” در زبان اسپانیایی است، به معنای خفه کردن صدای آکوردها در حال اجرا است. این تکنیک از سبک فلامنکو به سایر سبک‌ها وارد شده و با هر دو دست چپ و راست قابل اجراست، هرچند کاربرد اصلی آن با دست راست است.

آپاگادو با دست چپ

در این روش، بعد از نواختن آکورد، انگشت چهارم دست چپ بلافاصله روی سیم‌ها قرار می‌گیرد تا ارتعاش آنها متوقف شود. سپس انگشت برداشته می‌شود تا آکورد دوباره اجرا شود. این کار معمولاً با سرعت و تکرار زیاد انجام شده و به صورت استکاتو اجرا می‌شود.

آپاگادو با دست راست

در این روش، با شدت روی سیم‌ها ضربه می‌زنیم تا صدای خفه‌ای تولید شود. این ضربه می‌تواند با بخش کناری کف دست یا انگشت کوچک دست راست انجام شود. برخی با کنار انگشت شست و پایین کف دست این کار را انجام می‌دهند. در بعضی موارد، نوازندگان با مشت یا به‌طور کامل با کف دست خود صدای سیم‌ها را خفه می‌کنند. انتخاب روش بستگی به ریتم و سلیقه نوازنده دارد.

آپاگادو با پیک

برای اجرای آپاگادو با پیک، ابتدا با قسمت بیرونی کف دست و انگشت کوچک روی سیم‌ها می‌کوبیم و سپس پیک را از بالا به پایین روی سیم‌ها حرکت می‌دهیم. این حرکت باید با سرعت بالا انجام شود تا صدای سیم‌ها به خوبی خفه شود.

راسگوادو

راسگوادو با پنجه

در این تکنیک، تمام انگشتان دست راست مشت شده و با پرتاب انگشتان از انگشت کوچک تا انگشت اشاره، از بالا به پایین به سیم‌ها ضربه می‌زنید.

راسگوادو با پیک

برای اجرای این تکنیک با پیک، انگشت‌های m-a-x جمع شده و سپس پرتاب می‌شوند، در حالی که انگشت اشاره پیک را نگه می‌دارد. نوع دیگری از راسگوادو به نام راسگوادوی سه‌تایی وجود دارد که در آن انگشت p از پایین به بالا، سپس انگشت m از بالا به پایین به سیم‌های تریبل و در نهایت دوباره انگشت p از بالا به پایین به سیم‌های باس ضربه می‌زند. در این روش، حرکت دست باید از مچ انجام شود.

راسگوادو با پیک

در این روش نیز حرکت دست باید از مچ باشد و پیک به جای انگشتان بالا و پایین می‌شود.

اجرای این تکنیک‌ها نیاز به تمرین و تمرکز دارد، اما به کمک آن‌ها می‌توان تنوع و جذابیت بیشتری به قطعات موسیقی افزود.

نحوه استفاده از انگشتان در ریتم نوازی

در آموزش ریتم گیتار، آشنایی با نام و کاربرد هر انگشت ضروری است. درباره اسامی انگشتان دست راست قبلاً صحبت کرده‌ایم. انگشتان دست راست به ترتیب از شست تا انگشت کوچک با حروف x-a-m-i-p شناخته می‌شوند، که البته استفاده چندانی از انگشت کوچک (x) نمی‌شود. در ریتم‌نوازی گیتار، معمولاً ضربات بالا به پایین را با انگشت i و ضربات پایین به بالا را با انگشت p می‌زنیم.

البته این قانون قطعی نیست و هر نوازنده می‌تواند بر اساس سلیقه و فضای آهنگ، از هر انگشتی که مناسب‌تر است استفاده کند. به نوازندگان مبتدی که در حال یادگیری ریتم‌های گیتار هستند، توصیه می‌شود ابتدا طبق روش ذکر شده عمل کنند. نکته‌ای که باید به آن توجه داشت این است که در نواختن ریتم‌های گیتار، دقت در تعداد و شدت ضربات مهم‌تر از این است که با کدام انگشت به سیم‌ها ضربه می‌زنیم.